Mauritshuis & Podwalk Oranje Nassau

Gepubliceerd op 5 april 2025 om 13:00

In het kader van de Podwalk over Oranje-Nassau het Mauritshuis en Den Haag bezocht. 

Het Mauritshuis is een van de meest iconische musea van Nederland, gelegen in het hart van Den Haag, naast het Binnenhof. Dit imposante stadspaleis werd in de 17e eeuw gebouwd als residentie voor graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen, gouverneur van Nederlands-Brazilië. Tegenwoordig herbergt het museum een wereldberoemde collectie schilderijen uit de Gouden Eeuw, met meesterwerken van schilders zoals Rembrandt, Vermeer en Rubens.

De Topstukken van het Mauritshuis

Het museum bezit een indrukwekkende verzameling kunstwerken, maar enkele stukken zijn absolute publiekstrekkers:

  1. Meisje met de parel – Johannes Vermeer
    Dit mysterieuze portret van een jong meisje met een blauwe tulband en een fonkelende parel wordt vaak de "Mona Lisa van het Noorden" genoemd. Vermeers meesterlijke gebruik van licht en kleur maakt dit schilderij een van de meest geliefde kunstwerken ter wereld.

  2. De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp – Rembrandt van Rijn
    Een dramatische voorstelling van een anatomieles, waarin Rembrandt op briljante wijze licht en schaduw gebruikt om de aandacht te vestigen op de chirurg en zijn studenten. Dit schilderij toont de wetenschappelijke vooruitgang in de 17e eeuw en Rembrandts talent voor portretkunst.

  3. Het puttertje – Carel Fabritius
    Dit kleine, ontroerende schilderij van een distelvinkje, dat aan een kettinkje vastzit, is een technisch meesterwerk. De subtiele lichtinval en het trompe-l’oeil-effect maken het een favoriet onder kunstliefhebbers.

  4. Het vrolijke huisgezin – Jan Steen
    Een typisch voorbeeld van een levendige 17e-eeuwse scène vol humor en chaos. Jan Steen’s werken tonen vaak alledaagse taferelen waarin de moraal verborgen zit.

  5. De stier – Paulus Potter
    Dit monumentale schilderij is een van de beroemdste dierenportretten uit de kunstgeschiedenis. De stier wordt bijna koninklijk afgebeeld, met ongekende aandacht voor detail en realisme.

Het Mauritshuis in Den Haag (1825)
Bartholomeus Johannes van Hove (Nederlands, 1790-1880)

Hofvijver met Mauritshuis (1862 - 1924)

Johannes Christiaan Karel Klinkenberg (Nederlands, 1852-1924)

Gezicht op het Mauritshuis (ca. 1830)
Augustus Wijnantz (Nederlands, 1795-1848)


Johan Maurits van Nassau-Siegen was een belangrijke figuur in de zeventiende eeuw, bekend als militair, bestuurder en mecenas van kunst en wetenschap. Hij werd geboren in 1604 in Dillenburg, in het huidige Duitsland, en overleed in 1679 in Den Haag. Hij was lid van het huis Nassau en een neef van prins Maurits van Oranje, naar wie hij later ook werd genoemd.

Gouverneur van Nederlands-Brazilië (1637–1644)

Johan Maurits is vooral bekend vanwege zijn rol als gouverneur van Nederlands-Brazilië, een kolonie van de West-Indische Compagnie (WIC). In 1637 werd hij door de WIC naar het noordoosten van Brazilië gestuurd om er het gezag te versterken en het bestuur te organiseren. Onder zijn leiding beleefde de kolonie een relatief stabiele en bloeiende periode:

  • Wetenschap en kunst: Hij nam wetenschappers en kunstenaars mee, zoals Frans Post en Albert Eckhout, die het Braziliaanse landschap en de lokale bevolking vastlegden. Hierdoor kreeg Europa voor het eerst een beeld van tropisch Amerika.

  • Religieuze tolerantie: Johan Maurits stond bekend om zijn religieuze tolerantie. Hij gaf onder meer joden en katholieken meer vrijheid in een overwegend protestants bestuurssysteem.

  • Infrastructuur en bestuur: Hij verbeterde de infrastructuur, bouwde forten en ontwikkelde het koloniale bestuur met Europese efficiëntie.

Toch stond zijn bestuur ook in het teken van koloniale overheersing, waarbij de slavernij een grote rol speelde. Onder zijn gezag werd de slavenhandel voortgezet om de plantage-economie draaiende te houden, wat een blijvende smet vormt op zijn nalatenschap.

Terugkeer naar Europa en het Mauritshuis

Na zijn terugkeer naar Europa in 1644 bekleedde Johan Maurits verschillende belangrijke functies, zoals stadhouder van Kleef en bestuurder in de Republiek. In Den Haag liet hij het Mauritshuis bouwen, dat diende als zijn stadspaleis. Het gebouw, voltooid in 1644, is tegenwoordig het wereldberoemde museum waar onder andere werken van Vermeer, Rembrandt en Rubens te zien zijn.

Erfgoed en Kritiek

Johan Maurits werd lang geprezen om zijn wetenschappelijke en artistieke bijdragen. In de 20e en 21e eeuw kwam er echter meer aandacht voor zijn rol in het kolonialisme en de trans-Atlantische slavernij. Zijn beeld werd genuanceerder: niet alleen als verlicht bestuurder en kunstliefhebber, maar ook als iemand die profiteerde van en bijdroeg aan koloniale uitbuiting.

Podwalk Oranje Nassau


​De podwalk 'Hofstad in Beweging' neemt je mee door de geschiedenis van Den Haag in de 17e eeuw, toen de stad transformeerde tot hofstad.

Deze wandeling begint op het Malieveld en voert je via de 'mooiste laan van Europa' naar de Hofvijver. Onderweg ontdek je hoe de komst van winterkoningin Elizabeth en haar hofdame Amalia van Solms bijdroegen aan de groeiende allure van de stad. De route eindigt bij Paleis Huis ten Bosch, gebouwd als zomerverblijf voor Amalia, waar zij trouwde met stadhouder Frederik Hendrik. Je hoort hoe Amalia's ambitie de familie van Oranje-Nassau een vorstelijk aanzien gaf en de dynastie behoedde voor uitsterven.

Het Haagse Bos met zicht op Paleis Huis ten Bosch (vóór 1670)
Joris van der Haagen (Nederlands, 1615 - 1669)

Het Herepad in het Haagse Bos (1778)
Paulus Constantijn la Fargue (Nederlands, 1729 - 1782)

Bron: RVB - Corné Bastiaansen

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.